Najczęściej zadawane pytania
Czy istnieje bezpieczna ilość alkoholu w ciąży?
Nie. Nie ma żadnej dawki alkoholu, którą można uznać za bezpieczną w czasie ciąży. Nawet niewielka ilość – np. lampka wina czy jedno piwo – przedostaje się przez łożysko do organizmu rozwijającego się dziecka. Płód nie posiada dojrzałego systemu enzymów wątrobowych, które mogłyby rozłożyć alkohol, dlatego jego stężenie we krwi jest takie samo jak u matki. Alkohol uszkadza rozwijające się komórki nerwowe i może prowadzić do trwałych zaburzeń.
Czy picie alkoholu może utrudniać zajście w ciążę?
Tak. Badania wskazują, że regularne spożywanie alkoholu, szczególnie w większych ilościach, wpływa negatywnie na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U kobiet alkohol może zaburzać owulację, cykl miesiączkowy oraz zmniejszać rezerwy jajnikowe.
U mężczyzn obniża jakość nasienia i ruchliwość plemników. Dlatego planując ciążę, najlepiej całkowicie zrezygnować z alkoholu.
Czy picie alkoholu może doprowadzić do poronienia?
Tak, spożywanie alkoholu w ciąży zwiększa ryzyko poronienia oraz martwych urodzeń. Ryzyko to rośnie wraz z ilością wypijanego alkoholu, ale nawet niewielkie dawki mogą być niebezpieczne, ponieważ wpływ alkoholu na rozwój płodu jest nieprzewidywalny.
Czy picie alkoholu po pierwszym trymestrze jest bezpieczne?
Nie. Alkohol jest szkodliwy na każdym etapie ciąży. Mózg dziecka rozwija się przez cały okres prenatalny – od pierwszych tygodni aż do porodu. Spożywanie alkoholu w drugim i trzecim trymestrze może prowadzić do uszkodzeń układu nerwowego, mniejszych rozmiarów głowy (mikrocefalii), zaburzeń wzrostu oraz trudności w rozwoju poznawczym i emocjonalnym dziecka. Nie istnieje moment w ciąży, w którym alkohol byłby bezpieczny.
Czy dziecko może urodzić się z objawami zespołu abstynencyjnego (głodu alkoholowego)?
Tak. Jeśli kobieta spożywała alkohol pod koniec ciąży lub krótko przed porodem, noworodek może doświadczać objawów odstawiennych. Należą do nich: drżenia ciała, nadmierna drażliwość, płaczliwość, trudności ze snem, zwiększone napięcie mięśniowe, problemy ze ssaniem. Takie objawy koniecznie wymagają natychmiastowej opieki medycznej.
Czy w czasie karmienia piersią można pić alkohol?
Zdecydowanie nie. Alkohol spożyty przez matkę przenika do mleka w podobnym stężeniu jak we krwi. Dziecko karmione piersią, którego organizm nie potrafi metabolizować alkoholu, jest szczególnie narażone na jego szkodliwe działanie. Usuwanie alkoholu z organizmu trwa wiele godzin – np. po jednym standardowym drinku potrzeba około 2–2,5 godziny, aby stężenie alkoholu w mleku się obniżyło. W tym czasie dziecko otrzymuje alkohol wraz z pokarmem. Alkohol dodatkowo może obniżać produkcję mleka.
Właśnie dowiedziałam się, że jestem w ciąży, a w ostatni weekend wypiłam piwo. Czy moje dziecko na pewno będzie miało FASD?
Nie da się jednoznacznie stwierdzić, jaki będzie wpływ wypitego alkoholu na rozwój dziecka. Niektóre kobiety w podobnej sytuacji rodzą zdrowe dzieci, inne – niestety – nie. Najważniejsze jest to, aby od momentu, w którym wiesz o ciąży, całkowicie odstawić alkohol. Organizm dziecka ma ogromne zdolności adaptacyjne i każdy dzień ciąży bez alkoholu to dla niego szansa na prawidłowy rozwój.
Czy niewielkie dawki alkoholu (np. lampka wina, piwo bezalkoholowe 0,5%) są dozwolone?
Nie. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą być szkodliwe. Napoje typu „bezalkoholowe” często zawierają do 0,5% alkoholu – dla rozwijającego się płodu może to stanowić zagrożenie. Bezpieczna jest tylko całkowita abstynencja.
Co zrobić, jeśli mam problem z odstawieniem alkoholu w ciąży?
Najważniejsze jest, aby nie zostawać z tym problemem samą. Uzależnienie to choroba, która wymaga pomocy specjalistów. Warto zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę, poradni leczenia uzależnień, psychologa czy organizacji wspierających kobiety w kryzysie. Szukanie pomocy to dowód troski o siebie i dziecko, a nie powód do wstydu.
Czy alkohol pity okazjonalnie, tylko na ważnych uroczystościach, jest bezpieczny?
Nie. Każda ilość alkoholu w ciąży niesie ryzyko. Nie ma znaczenia, czy jest to kieliszek szampana na weselu, czy drink raz na kilka tygodni – nawet tak zwane okazjonalne picie może zaburzyć rozwój dziecka.
Czy FASD można wyleczyć?
Nie. FASD to zaburzenia powstałe na skutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w okresie prenatalnym. Uszkodzenia te są trwałe. Jednak dzięki wczesnej diagnozie, terapii, indywidualnemu podejściu i wsparciu ze strony dorosłych dziecko z FASD może lepiej funkcjonować, rozwijać swoje mocne strony i osiągać sukcesy.
Czy alkohol pity przez ojca ma wpływ na rozwój dziecka?
Tak. Choć FASD wynika bezpośrednio z picia alkoholu przez kobietę w ciąży, spożywanie alkoholu przez mężczyznę w okresie planowania ciąży może obniżać jakość nasienia i utrudniać poczęcie. Dodatkowo abstynencja ojca w ciąży wspiera kobietę i wzmacnia jej motywację do unikania alkoholu.
Czy lekarze zawsze wykrywają FASD u dziecka po urodzeniu?
Niestety nie. Objawy FASD bywają subtelne i mogą pojawić się dopiero po kilku miesiącach czy latach, gdy dziecko zaczyna mieć trudności z rozwojem poznawczym, zachowaniem czy nauką. Dlatego tak ważna jest świadomość rodziców i wychowawców oraz zgłaszanie obserwowanych trudności specjalistom.
Czy są leki lub sposoby, które chronią dziecko przed alkoholem wypitym przez matkę?
Nie. To bardzo szkodliwy mit. Alkohol zawsze przenika przez łożysko do organizmu rozwijającego się dziecka i osiąga tam podobne stężenie jak we krwi matki. Nie istnieją żadne leki, suplementy ani domowe sposoby, które mogłyby temu zapobiec. Nawet jeśli kobieta w ciąży przyjmuje leki zalecone przez lekarza, to nie zatrzymują one działania alkoholu – wprost przeciwnie, łączenie alkoholu z lekami może dodatkowo obciążać organizm matki i zwiększać ryzyko powikłań.
Czy jeden drink może naprawdę zaszkodzić?
Tak. Nie można przewidzieć, w jakim stopniu nawet jedna porcja alkoholu wpłynie na rozwój płodu. Dla jednej kobiety może to oznaczać brak widocznych skutków, dla innej – poważne konsekwencje dla dziecka.
Nie istnieje bezpieczna dawka ani bezpieczny moment na alkohol w ciąży.